Iraganerako bidaia Bilbao Bizkaian
Milioika urteko aldaketa geologikoei esker, paisaia ikusgarriak ditugu Bilbao Bizkaian
Itsaslabarretako hormetan eta itsasertzeko marearteko zabalgunean, denboran zehar bidaiatzera eramango gaituzten formazio sinestezinak ikus daitezke; haitzuloetan, estalaktiten forma korapilatsuek eta gure arbasoen pinturek ametsak sortuko zizkigute; eta mendietako tontorretako aztarna zaharrek hodeietara eramango gaituzte.
Bilbao Bizkaia arrokek istorio ugari kontatzen dituzte, horien artean Lurra planeta nola aldatu den ia sortu zenetik. Gertaera geologiko handiek aztarna garrantzitsu bat utzi dute, eta, naturaren indarrak ulertzeko ezinbestekoa izateaz gain, paisaia eta txoko oso bereziak eskaintzen dizkigu lurralde osoan.
Barrikan, mareak behera egiten duenean, forma harrigarriak agertzen dira hondarraren artean, Kantauriko urak kendutakoan dragoi loti bat bizia hartuko balu bezala. Irudimena hegarazten duten formazio arrokatsu horiek Bizkaiko Flyscharen parte dira, bizi garen planetako txoko txiki hau sortzeko behar izan duen milioika urteko ibilbide harrigarria. Hondartzen eta itsaslabarren artean, Bizkaiko kostaldea, Getxo eta Bakio artean, Lurraren historiari irekitako liburua da, eta arrokan tolestura liluragarriz osatutako eszenatoki berezia. Gainera, gure itsasertzean bizi den bizitza naturalerako babesleku dira.
Punta Galean, Abraren ondoan, Europako mendikate handiak agerrarazi zuten bi plaka tektonikoen arteko talkaren ondorioak ikus daitezke; Arriatera eta Atxabiribil hondartzetan, Sopelan, geruza mehe bat ikus daiteke begi hutsez, duela 66 milioi urte dinosauroak akabatu zituen meteoritoa erori zenean sortu zena; Meñakozen, 15 metroko altuerako horma oso bat dago, sumendi batetik irtetean bat-batean hoztu zen ‘lava pillows’-ek osatua; Gorlizen, hareazko dunak fosildu egin ziren duela 6.000 milioi urte inguru, eta hareazko geruza mehez egindako mendi-hegalak utzi zituzten; eta Armintzan, flyscharen arrokak kolore beltz bereizgarria hartzen dute, beren sumendi-jatorria agertuz.
Bizkaiaren barnealdeak ere denborak harrian zizelkatutako sekretuak gordetzen ditu. Fruizko erraldoien galtzada txikia bezala, ia forma heptagonal edo hexagonal perfektuak dituzten basalto-kolomak, itsaso zahar baten hondotik sortzen zen magma hoztean sortu zirenak, inguruko muinoen berdeen artean azalduz.
Edo Pozalagua haitzuloa, Enkarterriren bihotzean kokatzen den leku bakarra, estalaktita eszentriko enigmatikoen kontzentrazio handiena duena, grabitatearen legeei aurre egiten dieten formazio apetatsuak. Estalaktita berezi horiek eta estalaktitaz eta estalagmita elkartuz osatutako zutabe erraldoiek ikuspegi sinestezina sortu dute haitzuloaren barruan, bereziki Versalles aretoan. Lurpeko katedrala, arrokan zehar milurtekotan iragazitako urak mendiaren iluntasunean zizelkatua.
Denboraren joanak arrastoa utzi du Santimamiñeko haitzuloan, Urdaibaiko Biosferaren Erreserban. Hemen, duela 14.000 urte baino gehiago, gure arbasoak kobako estalaktiten eta estalagmiten artean ezkutatuta zeuden mundua irudikatzen hasi ziren. Bizkaiko aztarnategi arkeologiko garrantzitsuena historiaurreko santutegi bat da, Gizateriaren Ondare izendatua, ikatzez pintatutako edo kobaren paretetan ebakitako bisonteak, ahuntzak, zaldiak, hartzak, oreinak eta irudi harrigarriak dituena.
Mendietako gailurrak ere leku bereziak izan ziren gure arbasoentzat, ezaugarri espiritualak zituztela uste baitzuten. Hala izan ziren eta izaten jarraitzen dute Gorbeia, Anbotoko eta beste gailur asko lurralde osoan zehar, mitoen eta elezaharren misterioan murgilduta. Zerutik hain hurbil dauden leku horiek zuten garrantziaren lekuko da Katilotxuko estazio megalitikoa, Neolitiko eta Kalkolitoaren hilobi-eraikuntza batzuk, Mundaka, Sukarrieta eta Busturiaren artean sakabanatutako trikuharriak eta egiturak.
