Urdaibaiko padurek Euskal Herri Atlantiarreko hezegune garrantzitsuena bihurtu dute, bai azaleragatik, bai bertako habitat ezberdinen egoera apartagatik. Leku oso egokia da bertatik igarotzen diren hegaztientzat, migrazio garaian.

Padurek rol berezia jokatzen dute Urdaibain eta ZEPA zonalde izendatu zituzten 1994an (Zona de Especial Protección para las Aves, "hegaztientzako babesgune berezia", gazteleraz). Aurrerago Natura 2000 Sarearen parte izatera pasa zen.

Gernikako padura lokaztuetatik Kantauri itsaso erraldoiaren ateetara heldu arte leku interesgarri ugari ikus daitezke gure biosferan. Den-dena ikusi ahal izateko denbora-antolaketa eraginkorra baino ez dugu beharko, jarduera mordoa dagoelako egiteko, nork bere modura paradisu honetaz gozatzeko.

Ekologia eta Orntitologiari arreta berezia eskaintzen zaio Urdaibain, eta horrez gain, oreka interesgarria mantentzen da izakiaren jarduera ekonomikoen eta naturaren artean. Hori dela eta, garapen jasangarrian oinarritutako garapen sozioekonomiko modeloa ezartzea ahalbidetu daiteke. Horrexegatik, 1984an UNESCOk Biosferako Erreserba izendatu zuen. Bertan, jarduera ugari egin daitezke: xendazaletasuna, itsas-bidaiak, mendi-bizikletako irteerak, kayak-a, birding-a…

Kostaldeko edertasunaz gain, barnealderago, Kortezubin mendiz inguraturiko paisaia basatian murgilduta, Santimamiñeko kobazuloak bisitatzeko aukera izango duzu. Bertan, artearen parte izatera izango zara Ibarrola artistaren XX. mendeko obrako elementuen artean ibilbidea eginez eta kristo aurreko 13.000. urtera atzera bueltatzeko aukera eskainiko dizute Santimamiñeko kobazuloetan ikusiko dituzun labar-pinturek, txiki eta nagusiei liluratuta uzteko menu eztabaidaezina.

Jarduerak

Txorien ikuspuntutik. Arrano arrantzaleak, enarak, euli-txori grisak, zikoinak… hegaztien maitalea bazara, gaur egun birding-a praktikatu beharko zenuke. Horretarako, Urdaibai Bird Center museo bizia bisitatzea berebizikoa da. Derrigorrezkoa izan beharko litzateken esperientzia honek biosferan bizi edo bertatik igarotzen diren 200 hegazti baino gehiagoren inguruko informazio guztia eskainiko dizu.

Gautegizen kokatuta, Urdaibaiko bihotzean, museoaren helburua txorien eta migrazioen inguruko informazioa eskaintzea da. Lekua berez padurako behatokia da eta Aranzadi Giza Zientziak Elkarteak antolatzen du, hegaztien eta euren migrazioak zein habitaten inguruko ikerketaz eta dibulgazioaz arduratzen dena. Museoa 2013an inauguratu zenean 5.379 bisitari jaso zituen, eta 2016ko datuen arabera, 34.280.

Paduretatik itsasora. Urdaibaiko ur ekosistema modu eraginkor eta osasuntsu batean ulertzeko, kanoa irteerak antolatzen dira Laidako kanpingeko inguruetan apirila eta urria bitartean. Ibilbidea patxadaz egiteko egun erdi bat eman beharko duzu, kanoa enpresako furgonetek Gernikako inguruetako paduretara eramango zaituzte-eta.

Zure helburua kanpingera arte bueltatzea da Oka ibaitik zehar. Ibilbidean, padurak, antzinako errotak, Urdaibaiko ontziolak eta hegazti ugari ikusteko aukera izango duzu. Ibilbidea berez adin guztietarako prestatuta dago eta 8,5 kilometroko luzeera du. Ibilbideak ez dauka inolako zailtasunik. Oso gomendagarria da lagun artean edo familiarekin egiteko.

Urdaibaiko xendak. Urdaibaiko sistema naturaletatik zehar doazen ibilbide lokal ugari daude eta zonalde berean askotariko paisaien lekuko izan gaitezke: Zurbeltzen basoak, Oka ibaia, Mundakako ibaia, hondartza zein itsaslabarrez osaturiko itsasbazterrak…

Bermeotik Ondarroara Arrainaren Ibilbideaz goza dezakegu (GR 38a). Ibilbidean zehar, kilometroz kilometro fisionomiaz eta kolorez aldatzen doazen paisaiak ikusi ahal izango dituzu.

Bizikletak eta BTTak. Zonaldea aztertzeko garraiobiderik jasangarriena eta arinena bizikleta da, ezbairik gabe. Oinez ere egin daiteke, baina kilometro gehiegi dira Urdaibai osoa aztertzeko. Bizikletaren esparruan, ibilbide ugari daude gurpil biren gainean egiteko, bai pistan zehar eta baita menditik zehar ere.

Zonaldearen ikuspegi orokorra izateko, gomendioa estuarioaren perimetro osotik paseoa egitea da, Mundakatik Gernikara eta Gernikatik Laidara doana. Mundakatik Gernikara bidegorria dago, eta Gernikatik Laidara doan errepide tramoa ez dauka trafiko gehiegirik eta zonalde lasaia da oso.

Santimamiñeko lurpeko altxorra. Goi-paleolitikoko, Magdalena-Azil garaiko kobazulo hauek, K.a 13.000. urtekoak, Basondon daude (Kortezubi), Ereñozar mendiaren magalean.

1961ean izan zen kobazuloko hormetako labar-pinturak nahigabe topatu zituztenean: bisonteak, ahuntzak, hartzak, zaldiak… aurkikuntza erraldoia izan zen. Kobazuloak berez, atariaz gain hainbat kilometroko luzeera du 2006. urtetik aurrera itxi egin ziren koba hauek eta harrezgeroztik, bisita gidatuak ezarri dira. Bisita hauek kobazuloaren sarrera (40 metrokoa) eta aztarnategia ikusteko aukera emango dizute. Ondoren, Santimami baselizako interpretazio zentrora igoko zara 3D ibilaldia ikusteko. Bisitak ordubeteko iraupena dauka.