Ezagutu Getxoko Hiribildu Handien pasealekua

Getxoko Hiribildu Handien pasealekua: arkitektura burgesaren gailurra

Historia bizia, burgesiaren gailurra: Getxoko Hiribildu Handien pasealekua, Interes Kulturaleko Ondasuna 2021az geroztik, denboran bidaiatzea da. Ez ezazu galdu.

Getxoren eta euskal industria burgesiak bizitako urrezko garaiak bizia hartzen du zure begien aurrean, estilo eklektikoa, neoeuskalduna, ingelesa eta beste estilo batzuk dituzten jauregien arkitekturaren adibide ugaritan.

2 kilometro baino zertxobait gehiagoko ibilbide erraza, guztiontzako bezalakoa, itsasoaz eta brisaz gozatzeko eta, aldi berean, garai oso bateko harrizko lekukoa miresteko. Eta, agian, baita amets egiteko eta eraikin dotore horien barruko bizitzak nolakoak izango ziren irudikatze saiatzeko ere.

Getxoko Hiribildu Handien Pasealekua: denboran bidaiatzeko aukera.

Hiribildu Handien Pasealekua, 2021ean Interes Kulturaleko Ondasun gisa aitortua Monumentu Multzo kategorian, denboran atzera bidaiatzera eta Areetako eta Neguriko burgesiaren distiraren urteetan murgiltzera gonbidatzen duen ibilbidea da.

Historian zehar, industria burgesiari, aberastasunari eta lurraldeko eliteei lotu zaien udalerria izan da Getxo. Urte askotan, talde sozial horiek Bizkaiko udalerri hori egin zuten haien etxe, eta aukeratze horrek tokiaren izaera eta, modu ikusgarriagoan, hango arkitektura modelatu ditu.

Hala, Hiribildu Handien Pasealekua garai oso baten lekuko eta testigantza da. Jauregien arkitekturaren bitartez, XIX. mendean zehar eta XX. mendearen hasieran Bilbao Bizkaiaren industriaren arrakastaren isla. Dirutza makala izateaz gain eragin politiko eta enpresarial handia ere zuten pertsonen eta familien bizitza eta ingurunea gertuagotik ezagutzeko aukera da.

Ibilbide honetan, kostaldetik bi kilometro inguru doana, askotariko estiloak aurkituko ditugu, uneko arkitekto ezagunenek egindakoak, Severiano Achucarro, Rafael de Garamendi, Ricardo Bastida edo Manuel Maria Smith, besteak beste. Hori guztia, gainera, pribilegiozko leku batean, itsasotik bi urratsera dagoen pasealeku atseginetik.

Nolakoa da Hiribildu Handien Pasealekua?

Getxoko Hiribildu Handien Pasealekuak 2,3 km-ko luzera du. Areetako kaia eta Arriluzeko kaia zeharkatzen ditu, Evaristo Churrucaren monumentutik Ereaga hondartzara eta Punta Begoñara. Ibilbide guztiz laua da, erraza eta atsegina, familian edo haur txikiekin egiteko egokia.

Ibilbide guztian zehar, 29 interpretazio-panel aurkituko ditugu, euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez. Haietan, jauregien, hiribilduen eta etxeen inguruko informazio ugari aurkituko dugu: izenak, obra bakoitzaz arduratzen zen arkitektoa, aldi desberdinetan nagusi ziren estilo arkitektonikoak, testuinguru historiko eta soziala, eta beste hainbat xehetasun.

Begiratoki, zutabe, arkupe, hormapiko… ikusgarriak dira eta elementu arkitektoniko eta apaingarri ugari ditu lagun pasealekuak, euskal erregionalismotik hasi eta eklektizismoraino, tradizio ingeleseko arkitekturatik igaroz.

Inguruko jauregi ugarien artean, hainbat bitxi:

Jauregi horiek eta ibilbidean ikus daitezkeen beste hainbatek, jakina, aldaketak eta zaharberritze-lanak izan dituzte, baina haien fatxadak eta kanpoko egiturak jatorrian bezala jarraitzen dute, bere horretan.

Itsasoan Galdutako Pertsonen Salbamendurako Egoitza zaharrera arte luzatzen da pasealekua, egun Gurutze Gorriaren itsas salbamenduaren egoitza, estilo neoeuskalduneko arkitekturaren adierazle, eta Arriluze Itsas-argian bukatzen da, Punta Begoñan.

Ibilbidea bukatu ondoren, indarrak berri ditzakezu Algortako Portu Zaharrean - aisialdi zona bihurtu den arrantzaleen antzinako portua- edo Bizkaia Zubiaren inguruan, norantz zoazen ikusita. Txakolinak eta txibierroek bertara ekarriko zaituzte, Bilbao Bizkaiako urrezko urteetatik txango honetan.

• Arriluze jauregia: neogotiko-erdi aro garaiko arkitekturaren adibide ikaragarria, José Luis Oriol Uriguen arkitektoaren lana.
• Cisco etxeak: elkarren jarraian dauden estilo nordikoko hiru jauregitxo dira. Cisco I etxea Manuel Maria Smithen lana da. Bere benetako izena Casa Luis Arana da, baina Cisco gaitzizena hartu zuen, beste bi jauregitxoek bezala, jabearen seme nagusiarengatik (Francisco Javier Arana Ybarra). Cisco II eta III, bestetik, Eugenio de Aguinagaren lanak dira.
• Ariatza Hiribildua: Manuel Mª Smithek diseinatutako hiribildu hau estilo neoeuskaldunaren adibide ederra da.
• Lezama-Leguizamon jauregia: Getxoko jauregi handiena eta ikusgarriena, Arriluze tontorraren gainean kokatua. Jose Maria Basterrak diseinatu zuen eta ondoren Manuel Mª Smithek zaharberritu zuen.

Nola iritsi Getxoko Hiribildu Handien pasealekura

Hiribildu Handien Pasealekura iristeko modurik bizkorrena eta zuzenena Bilboko Metro zerbitzuaren bitartez da. Aukeratutako noranzkoaren arabera, bi geltoki daude:

• Areeta (2 zona): Evaristo Churrucaren monumentutik.
• Neguri (2 zona): Punta Begoñatik.