Zorrotza puntaren historia
Zorrotza lurmuturra, Barakaldoko Burtzeña auzoarekin batera, industria-monumentu babestu gehien dituen zonaldea da Estatu osoan.
Historia apur bat
-
"Et otorgo vos que ayades por vros terminos desde como toma el puntal de fondon de corroça do se juntan amas las aguas arriba del agua arriba que viene de balmaseda dende fasta el arroyo que viene por somo del canpo de çornoça que es en derecho de percheta et dende do se pega el arroyo daçordoiaga et dendeasi como ba el cerro arriba fasta el sel de heguiluz et a fagasarri et a olaluceta et a buyana de suso así como cima de la sierra y dende el bado de chabarri y dende como ba el camino de echabarri fasta la sierra de ganguren et dende fastal puntal de fondo de deusto en derecho de luchana así como abedes partidos los terminos y amojonados con los de çamudio et de alfoz duribe con todas las anchuras y exidos et montes et aguas y lugares que los dichos terminos han en tal guisa que podades labrar y plantar y ensanchar et facer todas ganancias y mejorías también de ruedas et de molinos como de todas las otras cosas et conprar et vender".
On Diego Lopez Harokoak, Bizkaiko jaunak, Bilbo hiribilduko mugak zehaztu zituen bere hiri-gutunean.
Valladoliden, 1300eko ekainaren 15ean.
-
Zorrotza lurmuturra, Barakaldoko Burtzeña auzoarekin batera, industria-monumentu babestu gehien dituen zonaldea da Estatu osoan.
Abandoko elizatea 1890ean Bilbora atxikita (Zorrotza Abandoren barruan zegoen), hiribilduak lursail estrategikoak bildu zituen industria-jardueretarako: baldintza orografiko bikainak edukitzeak (lautada), bidegurutzea izateak (Santiago bidea Balmasedarantz eta mesetarantz eta Kostako bidea Castro Urdialeserantz), Bilbo-Portugalete (1888) eta Bilbo-Santander (1887) lineekiko trenbide-loturak edukitzeak, itsasadarraren ertzean egoteak (minerala eta bestelako produktuak garraiatzeko), meatze-barruti batzuk hurbil edukitzeak eta, jakina, mendiak eta egurra hurbil edukitzeak XIX. mendearen amaierako eta XX. mendeko industrialde nagusietako bat bihurtu zuen Zorrotza lurmuturra.
-
Bilboko eremu hau da Bilbok hirigintzaren aldetik berroneratzeko duen azkena, eta, beraz, industria-hondakinen arragoa da. Aztarna horiek, baina, bidea ematen dute Bizkaiko industrializazioa ezagutu eta azaltzeko; besteak beste, honako hauek daude: Primitiva meategi zaharreko mea-zamalekuen hondakinak; Electra del Nervión konpainia zaharra (gaur, SADER), Bilbo metropolitarrera argiztapen elektronikoa ekarri zuen lehenengo zentral termikoa (1894); Tapia xaboi-fabrika, Chimbo xaboiarekin higiene pertsonala demokratizatu zuena; SEIDA (Automobilak Inportatu eta Banatzeko Espainiako Elkartea) egoitzaren hondarrak, zeina, 1935etik aurrera, Zorrotzan autobus enblematiko haiek mihiztatzen hasi baitzen; Grandes Molinos Vascos irin-fabrika, 1923an proiektatu zena eta gaur egun itsasadarreko fabrikarik ederra dena; Zorrotzako Errege Ontziola eta Armategiaren kordeldegiaren hondakinak; Pablo Alzolaren Burdinazko zubia; Compañía Arrendataria del Monopolio de Petróleos SA (CAMPSA) sozietatearen bulegoen eraikina eta Zorrotzako Lantegiak multzo babestua, auzoan “Unibertsitatea” esaten ziotena, langileek kualifikazio altua eskuratzen baitzuten bertan. Azken hori siderurgian aritu zen, eta, gaur egun, aukera ematen digu molde britainiarreko arkitekturaz eta han fabrikatutako zenbait elementuz gozatzeko (adibidez, Gorbeiako gurutzea (1910) edo portuetako garabiak eta zubiak, gaur egun jardunean daudenak: León, Palentzia, Ourense, Zaragoza, Guadalquivir...).