Bilbao Bizkaian asko gustatzen zaigu bideak eta ibilbideak egitera ateratzea eta kuadrillarekin edo familiarekin naturan galtzea, eta edozein aitzakia egokia iruditzen zaigu botak jantzi eta Bizkaiko mendi eta haranetan barneratzeko. Urtarrilaren 1ean 1.482 metroko altueran urte berriari ongietorria ematea, adibidez, egunsentia gure mendi altuena den Gorbeiako gailurra apaintzen duen gurutzetik begiratuta. Gorbeiako Parke Naturaletik tontorrera igotzean paisaia ikusgarria ikusiko dugu: haritz- eta pago-baso hostotsuak, Idiazabalgo gazta zoragarria ematen diguten latxa-ardiak bazkatzen diren zelaiak, Gujuliko 100 metro baino gehiagoko ur-jauzia eta Itxinako biotopo babestuaren leize labirintikoak.

Leku magiko honetan, Supelegor koban zehazki, gure mitologiako jainkosa Marik du bizileku, baina bere etxe nagusia Anboton dauka, Bizkaiko mendi mitikoenetako bat eta Bizkaiko mendizaletasunaren meka Urkiolako Parke Naturalaren erdian. Kontrastez eta bizitzaz betetako ingurune batean, non 137 animalia-espezie eta 700 landare-mota bizi baitira, Urkiolan barrena egiten diren ibilbideek eskaladarako horma karstiko perfektuetara eramango gaituzte, basoen barrualdea zeharkatzera edo Antonio Abad eta Padua santutegiak eta bere harri misteriotsua aurkitzera, kondairak dioenez, zazpi buelta emanez gero bikotea aurkitzen laguntzen duena.

Irisgarritasunari buruzko informazioa: Urkiolako parke naturala

Bizkaiko barnealde naturalak duen beste ustekabe atseginetako bat Armañongo Parke Naturala da. Arrano, putre eta saguzarrentzat habitat aproposa da, eta bere arroka karstikoei eta mikroklima bereziari esker, Sopeñako artadia bezalako paisaiak sortzen ditu, artadi eta pagadi mediterraneoz beteak. Baina, zalantzarik gabe, parke horretako harribitxiak 200 leize baino gehiago dira, zeinen artean Pozalagua haitzuloa nabarmentzen den, Raneroko Haitzen barruan elkarrekin gurutzatzen diren eta forma fantastikoak sortzen dituzten munduko estalaktita eszentrikoen kontzentrazio handiena duen lur azpiko katedrala.

Irisgarritasunari buruzko informazioa: Armañongo Parke Naturala

Enkarterrin daude, halaber, Balgerriko Pagadi basatia, Bizkaiko zabalena eta, bereziki, ikusgarria hostoak udazkenean okreez tindatzen direnean, eta Bizkaiko lau Bide Berdeetako bat, Itsaslur Bide Berdea, industriaren hondarren arrastoari itsasoraino jarraituz oinez edo bizikletaz ibiltzeko 2,2 km-ko trenbiderako garai batean egindako bidea. Muskizen bertan dago Muñatones gaztelua, beso luzeko Salazar familiaren gotorleku militar izugarria. Eta Orozkoko bideak zainduz, Unzuetako gazteluaren Erdi Aroko gotorleku zahar baten hondarrak gordetzen dira oraindik. Gatikako Butroeko gaztelua iparraldea babesten zuen Erdi Aroko beste eraikin bat da, nahiz eta XIX. mendean gaur egun lorategi exotiko batez inguratuta dagoen eraikuntza erromantiko bihurtu zen. Erdi Aroko dorretxe bat ere Arteagako gaztelu neogotikoaren jatorria da, izen bereko herrian, Eugenia de Montijok Urdaibaiko Biosferaren Erreserban berreraikia. Galea lurmuturreko gotorlekua, Getxoko itsaslabarretan, berriz, itsasoari begira diseinatu zen Bilboko itsasadarrean piraten erasoei aurre egiteko.

Irisgarritasunari buruzko informazioa: Urdaibai

Gainezka egiten duen natura batez inguratuta, Bizkaiko barrualdean historia gehien duten herriek ere ondare artistiko eta natural izugarria dute, bere inguruaren eta iraganean kaleetan bizi izan ziren pertsonen eta lanbideen isla. Adibidez, Elorrio historikoko harresi zaharrean irekitzen ziren ateek XVII. eta XVIII. mendeetako jauregi eta oinetxetara eta Sortzez Garbiaren Basilikara eramaten zuten, non bere seme ezagunenaren San Valentin de Berrio-Otxoaren aztarnak dauden; edo Urduña, Bizkaian hiria titulua duen herri bakarra, Nerbioiko Jauzi ikusgarritik oso gertu Euskadiko Erdi Aroko plazarik handiena duena.

Orozko mendiek, basoek eta baserriek menderatutako ingurune batean dago, eta Gorbeiako Parke Naturalera sartzeko ateetako bat da; Durangok, berriz, Urkiolako Parke Naturalaren magalean 700 urte baino gehiagoko artea eta historia duen hiribildua, eraikin historiko zibilez eta elizpe erlijiosoz betetako monumentu-multzoa du, hala nola Santa Anako arku monumentala, Uribarriko Santa Maria basilika eta haren zurezko arkupe izugarria, edo Kurutziagako gurutzea, gurutzadura gotiko aparta.

Markinako jauregi errenazentista eta barrokoak bere iragan distiratsuaren erakusgarri dira, baita kilometro gutxira dagoen eta bederatzi mende Santiagora Iparraldeko Bideari jarraituz erromes joaten diren pertsonak hartzen daramatzan Ziortzako kolegiatako klaustro platereskoa ere. Antzina bezala, Kostaldeko Bidea izenaz ere ezagutzen denak Bizkaia zeharkatzen du Markina-Xemeindik Kobaroneraino, bere ibilbidean herri historikoak topatuz, hala nola Gernikako hiribildua, Bizkaiko askatasunen sinboloak diren Batzar Etxea eta bere zuhaitz ospetsua hartzen dituena; Begoñako Basilika, Bizkaiko Amatxo maiteenaren etxea, eta San Anton eliza Bilboko hiribilduaren bihotzean; edo Portugalete eta bere Bizkaia Zubia, XIX. mendean industriak lortu zuen ospearen lekuko eta Bizkaian ditugun lau Gizateriaren Ondareetako bat.